नेपालको पर्यटन उद्योगलाई पुनः समृद्ध बनाउनका लागि भारतीय पर्यटकको आगमनलाई बढावा दिनुपर्ने आवश्यकता स्पष्ट छ। भारत र नेपालबीचको निकटता र सांस्कृतिक सम्बन्धलाई दृष्टिगत गर्दै, नेपाली सरकार र निजी क्षेत्रका प्रयासहरूलाई साकार बनाउनका लागि केही महत्वपूर्ण कदमहरू उठाउनु एकदमै जरुरी छ।
सर्वप्रथम, भारतीय विमान सेवा सञ्चालनको प्रबन्ध गर्नु अत्यन्तै आवश्यक छ। भारतीय पर्यटकलाई नेपाल ल्याउन हवाई यात्रा सजिलो र सस्तो बनाउन नेपाल र भारत बीचको हवाई सम्झौतामा सुधार गर्नु पर्नेछ। यसले यात्रा समय घटाउनेछ र पर्यटकको सहजता पनि सुनिश्चित गर्नेछ। साथै, प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यहरू जस्तै पोखरा, भैरहवा, लुम्बिनी र चितवनलाई भारतका प्रमुख शहरहरूसँग राम्रोसँग जोड्ने हवाई र सडक मार्गहरूको सुधार गर्नु अनिवार्य छ। यसका लागि पोखरा-भैरहवा, भैरहवा-लुम्बिनीलगायतका प्रमुख मार्गहरूको मर्मत र स्तरीकरण गर्नुपर्नेछ।
नेपालका विभिन्न धार्मिक र सांस्कृतिक स्थलहरूको प्रचारमा थप ध्यान दिनु पर्नेछ । मुक्तिनाथ, मनकामना, चितवन राष्ट्रिय बन्यजन्तु संरक्षण क्षेत्र जस्ता स्थलहरू भारतका पर्यटकहरूको आकर्षणको केन्द्र बन्न सक्छ। यी स्थलहरूको भारतमा बढी प्रचार-प्रसारले नेपाललाई अझ बढी पर्यटक आकर्षित गर्ने छ।
आखिरमा, नेपालका पर्यटन र नीति सुधारमा ध्यान दिनु पर्छ। गर्मीकाे माैसममा भारतीय पर्यटकहरूको लागि विशेष छुट र प्याकेजहरू प्रस्तुत गर्नाले उनीहरूको भ्रमणलाई आकर्षक बनाउन मद्दत पुर्याउँछ। सांस्कृतिक र धार्मिक दृष्टिले Nepal र भारत बीचको गहिरो सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउनका लागि परम्परा र आधिकारिक तर्फबाट सघाउने पहल गरिनु पर्छ।
नेपालमा भारतीय पर्यटक ल्याउनका लागि केही महत्वपूर्ण कदमहरू लिनु पर्ने हुन्छ। जुन नेपाल र भारतबीचको पर्यटनलाई प्रोत्साहन गर्न मद्दत पुर्याउँछ। यसका लागि यस्ता केही मुख्य बुँदाहरूमा ध्यान दिनु पर्ने हुन्छ:
भारतीय विमान सेवा सञ्चालन:
नेपाल-भारत बीचको हवाई यात्रा सरल र सस्तो बनाउनका लागि भैरहवा र पाेखरामा भारतीय विमान सेवा सुरु गर्ने व्यवस्था हुनु अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। यसको लागि नेपाल र भारत बीचको हवाई सम्झौतामा सुधार गर्नु पर्छ र विमान सेवा कम्पनीहरूको प्रवृत्तिमा सहयोग पुर्याउनु पर्छ।
सडक मार्गहरूको सुधार:
भारतीय पर्यटकहरूको सहज आगमनका लागि नेपालका प्रमुख सडक मार्गहरूको सुधार गर्नु अत्यन्तै जरुरी छ। पोखरा, भैरहवा, काठमाडौं जस्ता प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यहरूलाई जोड्ने हवाई र सडक मार्गहरूको स्तरीकरण र उचित मर्मतसम्भार गर्नाले यातायात व्यवस्था सजिलो र सुरक्षित बनाउँछ।
प्रसिद्ध स्थलहरूको प्रचार:
मुक्तिनाथ, मनकामना, चितवन, लुम्बिनी जस्ता ऐतिहासिक र धार्मिक स्थलहरूको भारतका विभिन्न राज्यमा राम्रो प्रचार गर्न आवश्यक छ। यो प्रचारले भारतीय पर्यटकलाई पनि आकर्षित गर्नेछ। यसका लागि सोशल मिडिया, डिजिटल मार्केटिङ र टुरिजम प्रचार सामग्रीहरूको वितरणमा विशेष ध्यान दिनु पर्दछ।
पर्यटन र नीति सुधार:
पर्यटन उद्योगलाई प्रवर्द्धन गर्न नेपाल सरकारले नयाँ नीति र कार्यक्रमहरू ल्याउन सक्दछ जसले भारतीय पर्यटकहरूको भ्रमणमा अझै थप आकर्षण ल्याउँनेछ। विशेष छुट र प्याकेज प्रस्ताव गर्ने, लगानी र व्यवसायिक वातावरण सुधार्ने जस्ता उपायहरूले यसलाई सहयोग पुर्याउँनेछ।
सांस्कृतिक र धार्मिक बन्धनको प्रयोग:
भारत र नेपाल बीच सांस्कृतिक र धार्मिक सम्बन्ध प्रगाढ छन्, जसको फाइदा उठाउनका लागि नेपालले धार्मिक स्थलहरूको प्रचार र पर्यटनको अवसरमा भारतीय पर्यटकलाई ध्यान दिन सक्छ।
यसका अलावा, पर्यटकका लागि विभिन्न प्रकारका सुविधा, सुरक्षा, सञ्चार, सस्तो र सुरक्षित यातायातबाट यात्रा, र यात्रा पछि फिर्तीको व्यवस्था गर्न पनि ध्यान दिनुपर्छ। यसले नेपाललाई भारतीय पर्यटकहरूको लागि आकर्षक गन्तव्य बनाउन मद्दत पुर्याउँछ।
नेपालका पर्यटन स्थलहरूकाे थप डिजिटल प्रचार, राम्रो सडक संरचना र हवाई सेवा सुधारले भारतीय पर्यटकको आगमनलाई महत्वपूर्ण रूपमा वृद्धि गर्न सक्छ। यसले नेपाली अर्थतन्त्रको वृद्धि मात्र होइन, दुवै मुलुकका बीचकाे जनस्तरकाे सांस्कृतिक सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउने छ।
१. समानता, संस्कार र संस्कृति:
नेपाली र भारतीय जनताका संस्कार, संस्कृति, खानपिन, र रहन-सहनका धेरै समानताहरू छन्। यी समानताहरू नेपाल र भारतको सांस्कृतिक निकटता र ऐतिहासिक सम्बन्धहरूबाट उत्पन्न भएका हुन्। तलका केही प्रमुख समानताहरू प्रस्तुत गरिन्छ:
धार्मिक समानता: नेपाल र भारत दुवै देशमा हिन्दू धर्मको प्रचलन धेरै छ, र त्यसैले धार्मिक परम्पराहरू, पूजा विधि, र चाडपर्वहरूमा समानता पाइन्छ। उदाहरणका लागि, दशैं र तिहार जस्ता हिन्दू चाडहरू दुवै देशमा मनाइन्छ। यस्तै, रक्षाबन्धन, होली, दीपावली पनि आमतौरमा मनाइन्छ।
परिवार प्रणाली: नेपाली र भारतीय समाजमा संयुक्त परिवार प्रणाली प्रचलित छ, जसमा बडा घरमा सबै सदस्य मिलेर बस्ने र एकअर्कालाई सहयोग गर्ने परम्परा छ।
आतिथ्य सत्कार: दुवै देशका मानिसहरू अतिथिको स्वागतमा विशेष ध्यान दिन्छन्। "अतिथि देवो भव" भन्ने उक्ति भारतीय र नेपाली संस्कृतिमा समान रूपमा समाहित छ, जसको अर्थ अतिथीलाई भगवानको रूपमा सम्मान गर्नु हो।
२. खानपिन:
भात र दाल: नेपाल र भारतका मानिसहरूले प्रायः भात र दाललाई मुख्य भोजनको रूपमा खाने गर्छन्। दाल भात, तरकारी र अचार नेपाली र भारतीय भोजनमा सामान्य छन्।
रोटी, पराठा: नेपालमा पनि रोटी, पराठा र चपाती प्रचलित छन्, जसरी भारतमा हुन्छ। खास गरी भारतका उत्तर र पश्चिमी भागमा यी प्रकारका खाना धेरै खाइन्छ भने नेपालका विभिन्न भेगहरूमा पनि यस्ता परिकारहरू खाइन्छ।
मिठाइ : मिठाइहरूको स्वादमा पनि समानताहरू छन्। नेपाल र भारत दुवै देशमा लड्डू, जलेबी, सन्देश, रसवरी(रसगुल्ला) जस्ता मिठाइ प्रचलित छन्।
३. रहन-सहन:
भेषभुषा, वस्त्र परिधान : नेपाल र भारतमा प्रचलित परिधानहरूको पनि समानता छ। महिलाहरूले साडी र चोली पहिरिने चलन भारत र नेपालमा समान छ। पुरुषहरूले पनि पारंपरिक रूपमा धोती, कुर्ता, र शेरवानी पहिरिन्छन्। नेपाली 'ढाका टोपी' र भारतीय 'पगड़ी' जस्ता परिधानहरू पनि सांस्कृतिक रूपमा समान छन्।
जलपान र भोजन कक्षमा व्यवहार: दुवै देशका मानिसहरूले भोजनको क्रममा ससम्मान भोजन ग्रहण गर्ने र चट्ट अमिलाे पिराे परम्परागत खानपिनमा आस्था राख्ने गर्छन्।
सामाजिक र पारिवारिक सम्बन्ध: दुवै देशमा जस्तै, एकअर्कामा आदर र प्रेमका साथ सांस्कृतिक सम्बन्धहरू बनाइन्छ। परिवार र समाजका बीचको सम्बन्ध धेरै महत्त्वपूर्ण मानिन्छ ।
४. सांगीतिक र नृत्य परम्परा:
लोक संगीत र नृत्य: नेपाली र भारतीय समाजमा लोक संगीत र नृत्यको महत्त्व छ। नेपाली लाेकगीत, दाेहाेरी, "लाहुरे", "ढिकी ढिकी", र "माधेशी" गीतहरूको जस्तै भारतीय लोक गीत र नृत्य पनि प्रचलित छन्, जस्तै "गरबा", "भांगड़ा", "लावणी" आदि।
यसरी, नेपाली र भारतीय जनताको संस्कार, संस्कृति, खानपिन, र रहन-सहनमा धेरै समानताहरू छन्, जसले यी दुई देशको सांस्कृतिक सम्बन्धलाई पर्यटकहरूकाे आगमनले अझ प्रगाढ बनाउँछ। यी समानताहरूका कारण, नेपाली र भारतीय जनताका बीचमा एक आपसी समझदारी र घनिष्ठता देखिन्छ।
प्रतिकृया दिनुहोस