सामाजिक रूपान्तरण भनेको जीवनका सबै पक्षहरूको पुनर्संरचना हो । संस्कृतिदेखि सामाजिक सम्बन्धसम्म । राजनीति देखि अर्थव्यवस्थासम्म । हामीले सोच्ने तरिकादेखि हामी बाँच्ने तरिकासम्म। सामाजिक रूपान्तरणमा योगदान दिनको लागि व्यक्तिको ‘आवश्यकता’ महत्वपूर्ण हुन्छ । व्यक्ति व्यक्ति मिलेर नै समाज बन्छ ।
दशरथ रंगशाला र त्रिवि कार्यक्रमका
अनपेक्षित परिवर्तनहरू
नेपालमा यता केही समयदेखि केही सामाजिक संजालमा देखियो दशरथ रंगशाला जहाँ खेल हुनु पर्नेमा प्रज्ञा वा भनौ दीक्षान्तको कार्यक्रम भयो, त्रिभुवन विश्वविद्यालय जहाँ दीक्षा हुनु पर्ने त्यहाँ क्रिकेटको आईपीएल अत्यन्त सफलतापूर्वक सम्पन्न भयो । समाज रुपान्तरण क्रमिक प्रक्रिया हो । बिकाश र अन्य देशसंगको सम्बन्धले समेत यसलाई पुष्टि गर्दछ । विगतमा पासपोर्ट लिन २०३६–३७ सालमा राष्ट्रिय पंचायतको दुई जना सदस्यको सिफारिश चाहिनेमा पासपोर्ट अब सुलभ र अनिवार्य जस्तै भएको छ ।
चार दसककै विगत र अहिलेको अवस्था हेर्ने हो भने निकै परिवर्तन र समाजमा उलटपलट भएको छ । हिजोको जातीय विभेदका कारण अध्ययनबाट बन्चित हुनुपर्ने अवस्था अब छैन । डोको, ढाकर, लरिया, गाग्री, पँधेरा, बाक तथा प्रकाशन स्वतन्त्रता, भोक र रोग, विदेश भ्रमण, पर्यटकलाई हेर्ने दृष्टिकोण, बैदेशिक ब्यापार, पुँजी बजार, आदि लाई विगतमा र अहिले हेर्ने र यस्ता विषयबस्तुमा भएका बिविध परिवर्तन निकै तीब्रगतिमा भएको अनुभूत हुन्छ ।
संविधान र सामाजिक
रूपान्तरणका प्रावधानहरू
साथै, नेपालको संविधान २०७२ ले राज्य सञ्चालन र समाजको दैनिकीमा प्रत्यक्ष असर पार्ने उद्देश्य सहित विभिन्न अग्रगामी सामाजिक रुपान्तरणका प्रावधानहरुको व्यवस्था गरेको छ । यसको सफलतम् कार्यान्वयन हुनु आवश्यक र अनिवार्य छ ।
आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सले हामीलाई मानव भएर सांस्कृतिक रूपमा सिकेका कुराहरू प्रशोधन गर्न मद्दत गर्न सक्छ । हामीलाई के थाहा छ थाहा छैन । हामी आफैलाई नमस्कार भन्दै नयाँ संसारमा लागिरहेका छौं । हामी एउटा संसारमा प्रवेश गर्छौं जहाँ धेरै मानिसहरू छन्, र ती मानिसहरूलाई बाँकी संसारको बारेमा थाहा छ ।
सामाजिक मुद्दाहरू विवादास्पद मुद्दाहरू हुन् सक्छन जुन मानिसहरूको व्यक्तिगत जीवन र अन्तरक्रियासँग सम्बन्धित हुन्छन् । त्यस्ता समस्याहरू सामान्यतया कुनै विशेष समाजसँग सम्बन्धित हुन्छन् । सामाजिक समस्याको प्रभाव ती क्षेत्रमा बसोबास गर्ने मानिसहरूमा मात्रै पर्छ ।
यौन भेदभाव, जातिवाद,
लागूपदार्थको दुरुपयोग
सबैभन्दा महत्वपूर्ण छन् : यौन भेदभाव, किशोरावस्थाको गर्भावस्था, घरबारविहीनता, समलिङ्गी अधिकार पशु अधिकार, जातिवाद, लागूपदार्थको दुरुपयोग, मानव अधिकारमाथिका सबै सामाजिक समस्याहरूले संसारको हरेक देश र समाजलाई प्रभाव पार्छ । यदि हामी गुणस्तरीय जीवनको स्वाद लिन चाहन्छौं भने यी सामाजिक समस्याहरूलाई गम्भीरताका साथ सामना गर्नु धेरै महत्त्वपूर्ण छ । विद्यमान सामाजिक समस्याका नराम्रा असरहरूबारे जनतामा चेतना जगाएर मात्रै सामाजिक समस्याको समाधान गर्न सकिन्छ ।
हामी आफ्नो देश, राष्ट्र र विश्वको समुदायको साझा हितको लागि, प्रत्येक व्यक्तिमा समाजमा कुनै न कुनै रूपमा सहभागी हुने र योगदान गर्ने जन्मजात इच्छा हुनुपर्दछ – जुनसुकै सानो होस् वा ठूलो–पहिलो परिभाषित र फलस्वरूप तिनीहरूको विशेष प्रतिभा र रुचिहरू विकास गर्दै । वास्तवमा तिनीहरूका लागि सम्भावित फाइदाको कुरा हो तर तत्काल सामाजिक समुदायको लागि समान रूपमा व्यवहार्य हुनेछ ।
सामाजिक सञ्जाल भनेको के हो ?
सामाजिक सञ्जाल शब्दले साथी, परिवार, सहकर्मी वा ग्राहकहरूसँग सम्पर्कमा रहन इन्टरनेटमा आधारित सामाजिक सञ्जाल साइटहरूको प्रयोगलाई जनाउँछ । सामाजिक सञ्जाल फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम, र जस्ता साइटहरूमार्फत सामाजिक उद्देश्य, व्यापार उद्देश्य, वा दुवै हुन सक्छ । ग्राहकहरूलाई संलग्न गराउन खोज्ने मार्केटरहरूका लागि सामाजिक सञ्जाल पनि महत्त्वपूर्ण अवसर हो । सन् २०२४ डिसेम्बरसम्म फेसबुकका मासिक सक्रिय प्रयोगकर्ताहरू लगभग २.९५ अरब (२,९५० मिलियन) रहेका छन् । फेसबुक विश्वभरिका सबैभन्दा ठूलो र लोकप्रिय सामाजिक सञ्जालको रूपमा परिचित छ र यसको प्रयोगकर्ता संख्या निरन्तर बढिरहेको छ ।
अर्को सबैभन्दा लोकप्रिय मध्ये हो सामाजिक सञ्जाल भनेको इन्टरनेटमा आधारित सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूको प्रयोग हो र साथीहरू, परिवार वा साथीहरूसँग सम्पर्कमा रहन । अमेरिकामा तीन सबैभन्दा लोकप्रिय सामाजिक सञ्जाल साइटहरू फेसबुक, इन्स्टाग्राम र ट्विटर समावेश छन् ।
मार्केटरहरूले ब्रान्ड पहिचान बढाउन र ब्रान्ड वफादारीलाई प्रोत्साहित गर्न सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गर्छन् । सामाजिक मिडियाले मानिसहरूलाई विभिन्न आवश्यकताहरूको लागि व्यवसायहरूसँग जोड्न मद्दत गर्न सक्छ । त्यहाँ सामाजिक सञ्जालसँग सम्बन्धित बेफाइदाहरू छन्, जसमा गलत जानकारीको फैलावट, प्रयोगकर्ताको नाम न छाप्ने चिन्ताहरू, र सामाजिक नेटवर्क प्रोफाइलहरू प्रयोग र मर्मत गर्ने उच्च लागत समावेश छ ।
कसरी सामाजिक सञ्जाल काम गर्दछ सामाजिक सञ्जालले प्रविधिको प्रयोग गरेर व्यक्तिगत र व्यावसायिक सम्बन्धहरूको विकास समावेश गर्दछ । यो फेसबुक, इन्स्टाग्राम र ट्विटर जस्ता सामाजिक सञ्जाल साइटहरूको प्रयोग मार्फत गरिन्छ । यी साइटहरूले मानिसहरू र निगमहरूलाई एकअर्कासँग जडान हुन अनुमति दिन्छ ताकि तिनीहरूले सम्बन्ध विकास गर्न र जानकारी, विचारहरू, र सन्देशहरू साझा गर्न सक्छन् ।
परिवार र साथीहरूको लागि परिवारका सदस्यहरू र साथीहरू फेसबुक जस्ता व्यक्तिगत सामाजिक सञ्जाल साइटहरूमार्फत पुनः जडान रहन सक्छन् । तिनीहरूले आफ्नो जीवनमा दैनिक वा महत्त्वपूर्ण घटनाहरूमा फोटोहरू र स्थिति अद्यावधिकहरू साझेदारी गर्न सक्छन् । मार्केटरहरूको लागि सामाजिक सञ्जाल सामान्यतया मार्केटरहरूद्वारा ब्रान्ड पहिचान बढाउन र ब्रान्ड वफादारीलाई प्रोत्साहित गर्न प्रयोग गरिन्छ ।
कम्पनीको ब्रान्डमा जति धेरै व्यक्तिहरू खुला हुन्छन्, कम्पनीको नयाँ ग्राहकहरू फेला पार्ने र कायम राख्ने सम्भावना त्यति नै बढी हुन्छ । मार्केटरहरूले रूपान्तरण दरहरू सुधार गर्न सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गर्छन् । निम्न निर्माणले नयाँ, भर्खरका, र लामो समयका ग्राहकहरूसँग पहुँच र अन्तरक्रिया प्रदान गर्दछ ।
सामाजिक मिडियामा ब्लग पोष्टहरू, छविहरू, भिडियोहरू, वा टिप्पणीहरू साझेदारी गर्नाले अनुयायीहरूलाई प्रतिक्रिया दिन र संलग्न हुन, कम्पनीको वेबसाइट भ्रमण गर्न र ग्राहकहरू बन्न अनुमति दिन्छ । प्रमुख सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरू फेसबुक एक सामाजिक सञ्जाल हो । जसले प्रयोगकर्ताहरूलाई मानिसहरू, व्यवसायहरू, र संस्थाहरूसँग जोडिने अवसर प्रदान गर्दछ ।
तिनीहरूले अपडेटहरू पोस्ट गर्न र अरूको पोष्टहरूमा प्रतिक्रिया दिन सक्छन् । सामाजिक सञ्जाल एक लोकप्रिय उपकरण हो जसले भर्चुअल स्पेसहरूमार्फत जानकारी, विचार, सोख, र अन्य प्रकारका अभिव्यक्तिहरू सिर्जना गर्न र साझेदारी गर्न मानिसहरूलाई सुविधा दिन्छ । (क्रमशः) (साँघु साप्ताहिक, २०८१ माघ ७)
प्रतिकृया दिनुहोस