काठमाडौं । चर्चित युवा साहित्यकार छुदेन काविमोले लेखेको कृति *‘उरमाल’*लाई २०८१ सालको मदन पुरस्कार दिने निर्णय भएको छ । मदन पुरस्कार गुठीले २०८२ भदाै ६ गते  शुक्रवार सार्वजनिक गरेको निर्णयअनुसार यस वर्षको प्रतिष्ठित सम्मान ‘उरमाल’लाई दिने घोषणा गरिएको हो ।

मदन पुरस्कार पाउने खबर सुनेपछि लेखक छुदेन काविमो भावुक बने । उनले सामाजिक सञ्जालमार्फत आफ्नो पहिलो प्रतिक्रिया दिँदै भनेका छन्–

“‘उरमाल’-ले मदन पुरस्कार पाउने भएछ, यो दोस्रो खुसीको कुरा हो। पहिलो खुसीको कुरा त यो हो कि झण्डै चार दशकपछि मदन पुरस्कार भारत आइपुग्ने भएछ। प्रत्येकमा धन्यवाद। हरेकमा प्रेम।”

छनोट प्रक्रिया

यस वर्ष मदन पुरस्कार गुठीमा जम्मा २९९ वटा कृति प्रतिस्पर्धामा आएका थिए। तीमध्ये सातवटा कृतिलाई अन्तिम सूचीमा राखिएको थियो।

छालबाटो : कैलाशदेखि गंगासम्म–रमेश भुसाल

दर्ज्यु संलाप–कुमारी लामा

पञ्चतत्त्वको पालाम – मनप्रसाद सुब्बा

बहुरूपी – श्रेयज सुवेदी

भिक्षु, व्यापार र विद्रोह – सुधीर शर्मा

हिउँको गीत – तीर्थ गुरुङ

उरमाल – छुदेन काविमो

अन्ततः निर्णायक समितिले ‘उरमाल’लाई उत्कृष्ट कृति घोषित गर्दै गत वर्ष २०८१ को मदन पुरस्कार दिने निर्णय गरेको हो। छुदेन काविमो उत्तर–पूर्व भारतको सिक्किम निवासी नेपाली भाषी साहित्यकार हुन् । हालका वर्षहरूमा उनी नेपाली साहित्यमा नवीनतम शैली र मौलिक कथावाचनका लागि चर्चामा छन् । उनका सिर्जनामा स्थानीय संस्कृतिको बोध, भारतीय नेपाली समाजको संघर्ष, पहिचान र चेतनाको अभिव्यक्ति पाइन्छ ।

मदन पुरस्कार गुठीले प्रत्येक वर्ष उत्कृष्ट नेपाली पुस्तकलाई ५ लाख रुपैयाँसहितको पुरस्कार प्रदान गर्दै आएको छ । विगतमा भारतमा बसोबास गर्ने नेपाली भाषी लेखकहरूले पनि यो पुरस्कार पाएका भए पनि पछिल्ला चार दशकदेखि भारतमा पुरस्कार आउन नसकेकोमा यसपटक काविमोको *‘उरमाल’*ले त्यो परम्परा तोडेको हो ।

‘उरमाल’को विषयवस्तु

‘उरमाल’ले भारतको दूवर्स क्षेत्रका चिया बगानमा काम गर्ने महिला मजदुरहरूको कथा मार्मिक ढङ्गले प्रस्तुत गरेको छ।

उपन्यासमा श्रमिक महिलाहरूको पीडा, वर्गीय विभेद, पहिचान र संस्कृतिको संघर्षलाई गहिरो कलात्मक शैलीमा अभिव्यक्त गरिएको छ।

कृतिले केवल श्रमजीवी वर्गको दैनिकी मात्र नभई सम्पूर्ण नेपाली भाषी समाजले भोगिरहेको सामाजिक–आर्थिक यथार्थलाई उजागर गरेको छ।

लेखक छुदेन काविमो

छुदेन काविमो सिक्किम/दार्जिलिङ क्षेत्रका नेपाली भाषी युवा साहित्यकार हुन्।

पहिलो कथा–संग्रह ‘१९८६’ का लागि उनले सन् २०१८ मा साहित्य अकादेमी युवा पुरस्कार पाएका थिए ।

दोस्रो कृति ‘फाटसुंग’ (अंग्रेजीमा Song of the Soil) पनि निकै चर्चित भएको थियो ।

तेस्रो कृति ‘उरमाल’ ले यस पटक मदन पुरस्कार जित्दै उनको साहित्यिक यात्रामा महत्वपूर्ण सफलता थपेको छ।मदन पुरस्कारको महत्व

मदन पुरस्कार सन् १९५५ (वि.सं. २०१२) मा रानी जगदम्बा कुमारीदेवीले स्थापना गर्नुभएको हो।

नेपाली भाषाको क्षेत्रमा यो पुरस्कार उच्चतम मानिन्छ र विजेतालाई नगद पुरस्कारसहित सम्मान गरिन्छ।

यसले नेपाली साहित्यको उन्नति, अन्तर्राष्ट्रिय प्रसार र नयाँ पुस्तालाई सिर्जनामा प्रेरणा दिने उद्देश्य बोकेको छ।

निष्कर्ष

छुदेन काविमोको *‘उरमाल’*ले यस पटक मदन पुरस्कार जित्नु केवल लेखकको व्यक्तिगत उपलब्धि मात्र नभई भारतीय भूभागमा रहेका नेपाली भाषी समुदायको सांस्कृतिक पहिचानलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा स्थापित गर्ने ऐतिहासिक क्षण बनेको छ।

साहित्यिक वृत्तमा छुदेन काविमोको यस उपलब्धिलाई नेपाली भाषा–साहित्यको अन्तर्राष्ट्रिय पहुँच विस्तारमा महत्वपूर्ण कदमका रूपमा हेरिएको छ ।