भदौ १५, काठमाडौं । कतारमा सम्पन्न उच्चस्तरीय भेटवार्ताले नेपाल–कतार आर्थिक सम्बन्धलाई नयाँ ढंगले परिभाषित गर्ने संकेत देखाएको छ । नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ (एफएनसीसीआई) का अध्यक्ष चन्द्र प्रसाद ढकाल र कतार चेम्बरका अध्यक्ष शेख खालिफा विन जासिम विन मोहम्मद अल थानीबीच भएको भेटलाई सामान्य औपचारिकता भन्दा बढी, भविष्यको रणनीतिक सहकार्यको प्रारम्भका रूपमा लिइएको छ ।
संयुक्त व्यापार परिषद् : कूटनीतिक उपकरण वा मात्र औपचारिकता ?
भेटमा दुवै पक्षले नेपाल–कतार संयुक्त व्यापार परिषद् (जेबीसी) को आगामी बैठक छिट्टै काठमाडौंमा गर्ने सहमति जनाएका छन् । ढकालले यसलाई दुवै देशबीच व्यापार र लगानी प्रबर्द्धनको महत्त्वपूर्ण संयन्त्र बताउँदै सदस्य सूचीलाई शीघ्र अन्तिम रूप दिनुपर्नेमा जोड दिए । तर, विगतका परिषद् बैठकहरू प्रायः कागजी घोषणामा सीमित हुने गरेको स्मरण गर्दै यसपटकको पहलले कस्तो व्यावहारिक परिणाम ल्याउँछ भन्ने प्रश्न उठ्छ ।
लगानीको निम्ता : कतारलाई आकर्षित गर्ने रणनीति
अध्यक्ष ढकालले कतारी लगानीकर्तालाई नेपालमा स्वागत गर्दै जलविद्युत, सौर्य ऊर्जा, सूचना प्रविधि, फिनटेक र कृषि–आधारित उद्योगमा लगानी गर्न आग्रह गरे । नेपालमा “प्रचुर सम्भावना” भएको भनाइ नयाँ होइन, तर प्रश्न यो हो–राजनीतिक अस्थिरता, नीतिगत अनिश्चितता र ढिलासुस्तीपूर्ण नौकरशाहीबीच कतारका लगानीकर्ताहरूले ठोस निर्णय लिन सक्नेछन् त ?
डिजिटल रूपान्तरण : महत्वाकांक्षी दृष्टिकोण
अध्यक्ष ढकालले डिजिटल रूपान्तरणलाई प्राथमिकता दिँदै एआई–आधारित व्यवसायिक सुविधा, ब्लकचेन कागजीकरण र डिजिटल लगानी प्रबर्द्धन प्लेटफर्मजस्ता महत्वाकांक्षी प्रस्ताव अघि सारे । कतारसँग प्राविधिक सहकार्य नेपालका लागि सम्भावनापूर्ण देखिन्छ, तर नेपालभित्रको पूर्वाधार, जनशक्ति र नीतिगत तत्परताले त्यसलाई सम्हाल्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने प्रश्न अझै खुला छ ।
कतारको जवाफ : प्रतिवद्धता वा कूटनीतिक सभ्यता ?
कतार चेम्बरका अध्यक्ष थानीले नेपाल–कतार जेबीसीलाई छिट्टै अन्तिम रूप दिई प्रभावकारी बनाउने र सहकार्यलाई निरन्तरता दिने प्रतिवद्धता जनाए । कतारी शैलीमा यस्तो ‘मिठो वाचा’ सामान्य कूटनीतिक सभ्यता हो, तर त्यसलाई ठोस व्यापारिक परिणाममा बदल्न कतार कत्तिको तत्पर हुन्छ भन्ने नै असली प्रश्न हो ।
काठमाडौं सम्मेलन : नयाँ आशा, पुराना शंका
चर्चित उद्याेमी एवं महासंघका अध्यक्ष ढकालले सन् २०२६ फेब्रुअरीमा हुने नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक शिखर सम्मेलन (एनआईईएस) मा कतारी व्यवसायीलाई सहभागी हुन आमन्त्रण गरे । त्यहाँ विशेष “कतार केन्द्रित लगानी सत्र” हुने तयारी गरिएको छ । यस्ता सम्मेलनहरूमा ठूला प्रतिबद्धता हुन्छन्, तर व्यवहारमा ती प्रायः घोषणा–पत्रकै स्तरमा सीमित हुन्छन् । यसपटक पनि सम्मेलनले ‘नयाँ मोड’ दिन्छ वा विगतकै पुनरावृत्ति हुन्छ भन्ने चाहिं प्रतीक्षा रहन्छ ।
नेपाली उत्पादनको सम्भावना : बजारमा प्रवेश गर्ने चुनौती
चिया, कफी, अलैंची, जडीबुटी र प्रशोधित खाद्यवस्तु कतारमा ठूलो सम्भावना बोकेको अध्यक्ष ढकालले विस्तृत रूपमा बताए । तर, उत्पादनको गुणस्तर, अन्तर्राष्ट्रिय प्रमाणिकरण र निर्यात प्रक्रियामा सुधार नगरी यस्तो सम्भावना केवल ‘सपना’मै सीमित हुने जोखिम रहेकाे छ ।
निष्कर्ष : अवसर र चुनौतीबीचको साझेदारी
यो भेटवार्ताले नेपाल–कतार सम्बन्धलाई नयाँ उचाइमा पु¥याउने अपेक्षा जगाएको छ । तर, यथार्थ त्यति सरल छैन । नेपालले आफ्नो आन्तरिक नीतिगत र संरचनागत अवरोधलाई सम्बोधन नगरेसम्म कतारसँगको साझेदारीले दिगो फल दिने सम्भावना कमजोर रहन्छ । अवसर ठूलो छ, तर त्यसलाई उपयोग गर्न तयारी र राजनीतिक इच्छाशक्ति अझै कमजोर छ भन्ने तथ्यलाई नदेख्ने हो भने यस्तो पहल फेरि ‘फोटो सेसन’मै सीमित हुनेछ ।
प्रतिकृया दिनुहोस