२०८१ चैत २० गतेदेखि नेपालको सामुदायिक विद्यालयहरूका शिक्षकहरू शिक्षक महासंघकाे आन्दोलनमा छन् । मागहरू छन्-अस्थायी शिक्षकलाई स्थायित्व, सेवा अवधिको गणना, दरबन्दी सिर्जना, निवृत्तिभरणको व्यवस्था, र ट्रेड युनियनको अधिकार सुनिश्चितता । यी मध्ये केही मागहरू कागजमा जायज देखिन्छन्, तर विधि र समय मा प्रश्नचिन्ह लाग्न थालेको छ।
यसबेला देशभर सरकारी विद्यालयहरू बन्द छन्, बालबालिका शिक्षाबाट वञ्चित छन्, संवैधानिक हक गुरूहरूबाटै हरण भएकाे अवस्था छ । निजी विद्यालयहरूमा भर्ना अभियान तीव्र छ, र शिक्षक महासंघ, संगठन आन्दाेलन अझै सशक्त बनाउन आर्थिक संकलनमा व्यस्त हुन थालेका छन्। यो दृश्य कुनै सामान्य आन्दोलन होइन-यो शिक्षा प्रणालीमै धावा बोलेको संकेत हो ।
🎓 शिक्षा : सेवा कि सौदा ?
शिक्षक आन्दोलनको मूल उद्देश्य "शिक्षकको अधिकार" हो। तर जब त्यो अधिकार शिक्षालय बन्द गरेर, विद्यार्थीकै भविष्यमा तालाबन्दी गरेर खोजिन्छ, तब त्यो अधिकारको नाममा शिक्षा मारिने चूपचाप युद्ध बन्छ।
एकपटक सोचौँ-
जब कक्षा ८ र एसइईको परिणाम सरकारी विद्यालयमा प्रायः शून्यतिर उन्मुख हुन्छ, त्यो संस्थागत विफलता हो, आन्दोलन होइन।
जब शिक्षकले विद्यालय छोडेर सडक समाउँछन्, त्यो चेतना होइन, जिम्मेवारी र दायित्वबाट पलायन हो ।
📊 तथ्यहरूले के भन्छन् ?
प्रदेश १ मा मात्रै १२ लाख बालबालिका पठनपाठनबाट वञ्चित छन् (INSEC)।
🏫 ६,००० बढी विद्यालय आन्दोलनको लपेटामा परेका छन् । (नेपाल विद्यालय कर्मचारी परिषद)।
🧑🎓 २०८० सालको SEE परीक्षामा ५०% भन्दा कम विद्यार्थीले ग्रेड C पाएका छन्, बहुसंख्यक सामुदायिक विद्यालयबाट।
💰 विद्यालय खुल्ने कुनै संकेत छैन । उल्टाे शिक्षक महासंघले आन्दोलन चर्काउन सांसद, मन्त्री, नेता, उद्याेगी व्यावसायीहरूसँग ‘वित्तीय संकलन अभियान’ सुरु गरिसकेको छ।
यी तथ्यले संकेत गर्छन्-यो आन्दोलन मात्र माग होइन, संरचनामा आक्रोश र जिम्मेवारीबाट पन्छिने अभ्यास पनि बनेकाे छ।
💬 षड्यन्त्रको सुवाष ?
यो आन्दोलनको ‘टाइमिङ’ निकै महत्त्वपूर्ण छ।
जब निजी विद्यालयले धमाधम भर्ना खुला गर्छन्, सामुदायिक विद्यालयमा शिक्षकहरू तालाबन्दी गर्छन् ।
के यो संयोग हो ?
निजी शिक्षाको बजार विस्तारको लागि सामुदायिक शिक्षालाई ध्वस्त पार्ने योजनाबद्ध प्रयास त होइन ?
यदि होइन भने, किन वर्षको सबैभन्दा संवेदनशील—शैक्षिक सत्र सुरु हुने बेलामै आन्दोलन सुरु गरिन्छ
?
🤔 शिक्षक महासंघ-नेतृत्व कि भूल बाटो ?
शिक्षक महासंघको भूमिका यतिबेला संकटकालीन छ । उनीहरू रहस्यमय ढंगले आन्दोलन गरिरहेका छन्-शिक्षा सुधारको होइन, आफ्नो शक्ति प्रदर्शन र राजनीतिक छायाँको मञ्च खोज्दैछ।
बास्तवमा शिक्षक महासंघको आजको चरित्रले के सन्देश दिन्छ ?
बालबालिका होइन, केवल आफ्नै भलो।
विद्यालय होइन, शक्ति र संगठन विस्तार।
समाज होइन, सत्ता र समर्थनदाताको खोजी।
यस्ता संगठन समाजका बाँकी पेशा वर्गहरूका लागि पनि खतरनाक उदाहरण बन्न सक्छन्।
📣 अबको बाटो-संवाद, जवाफदेहिता र समर्पण
शिक्षा प्रणाली सुधार्न शिक्षकहरूको सुरक्षाको ख्याल गर्नु अत्यावश्यक छ। तर त्यसो भन्दैमा विद्यार्थीहरूको भविष्यसँग सम्झौता गरिँदैन। अब आवश्यक छ:
तुरुन्त सरकार–शिक्षक संगठनबीच संवाद।
शिक्षक आन्दोलनका वैध र अवैध रूप छुट्याउने विवेक।
शिक्षकको मूल्याङ्कनमा "नतिजा आधारित" संरचना।
शिक्षा मन्त्रालयको सशक्त नेतृत्व र जवाफदेही नीति।
🧠 शिक्षक : ज्ञानका प्रहरी, कि आन्दोलनका अभियन्ता ?
शिक्षक भनेको केवल रोजगारी पाएका व्यक्ति होइनन्। उनीहरू विचारका बीउ रोप्ने किसान हुन्। उनीहरू भोलिको राष्ट्र बनाउने इन्जिनियर हुन्। तर आज, उनीहरू आफ्ना बालकहरूको भविष्य बन्धक बनाएर आन्दोलनरत छन्—यो त्रासद विडम्बना हो।
🔚 निष्कर्ष
आज आन्दोलनमा सडकमा उत्रिएको शिक्षक, भोलि निराश अभिभावक र विद्यालयविहीन विद्यार्थी—यो शृङ्खला राष्ट्रको शिक्षा प्रणालीलाई भासमा लाने चेतावनी हो।
सवाल केवल शिक्षकको अधिकारको होइन। सवाल राष्ट्रको भविष्य, सामाजिक न्याय, र शिक्षा प्रणालीको अस्तित्वको हो।
अब समय आएको छ—शिक्षक, सरकार र समाज सबै मिलेर शिक्षा बचाउने साझा अभियानमा लाग्न।
प्रतिकृया दिनुहोस