नेपाल र भारतमा पान खाने जनसंख्या अधिक पाइन्छ । पानका साैखिनहरू मसालेदार पान खान (चपाउन) मन पराउछन् । नेपालकाे चाहिं क्षेत्रमा बढी पान रूचाउने गरिन्छ । हिन्दुजनहरूले पूजापाठमा अनिवार्य  मानिने पानको पात परम्परागत रूपमा विभिन्न संस्कृतिमा उपयोग गरिँदै आएको छ। यसलाई केवल मुखको स्वादको लागि मात्र होइन, औषधीय गुणका लागि पनि खाने गरिन्छ । जनस्वास्थ्यका लागि अति उपयाेगी मानिएकाे पानको पातका प्रमुख फाइदाहरू यहाँ प्रस्तुत गरिएका छन्:

१. पाचन प्रणालीमा सुधार:

पानको पातले पाचनलाई सुधार गर्ने क्षमता राख्छ। यसले पेटमा ग्यास र अपच हुने समस्या कम गर्न सहयोग पुर्‍याउँछ।
पान चपाउँदा लार उत्पादन बढ्छ, जसले खाना पचाउन सजिलो बनाउँछ।

२. मुख स्वास्थ्यमा सुधार:

पानको पातमा एन्टिब्याक्टेरियल गुण हुन्छ, जसले मुखको दुर्गन्ध हटाउन सहयोग गर्छ।
यसले गिजा बलियो बनाउने र मुखको संक्रमणबाट जोगाउने काम गर्छ।

३. रगत शुद्धीकरण:

पानको पातमा एंटीऑक्सिडेन्ट हुन्छ, जसले शरीरबाट विषाक्त पदार्थ हटाउन मद्दत पुर्‍याउँछ।
नियमित रूपमा पानको पात चपाउँदा रगत सफा हुने र छालासम्बन्धी समस्या कम हुने विश्वास गरिन्छ।

४. श्वासप्रश्वास प्रणालीको स्वास्थ्यमा सुधार:

पानको पातले खोकी, चिसो, र घाँटीको संक्रमण जस्ता समस्याहरूमा राहत दिन्छ।
यसलाई तातो पानीमा पकाएर पिउँदा श्वासप्रश्वासको स्वास्थ्यमा फाइदा पुग्छ।

५. एन्टी-इन्फ्लेमेटरी गुण:

पानको पातमा सूजन कम गर्ने गुण हुन्छ। यसले गिजा सुन्निने, गाढा पीडा, वा जोर्नीको समस्या भएका मानिसलाई राहत दिन्छ।

६. एनर्जी बूस्टर:

पान चपाउँदा शरीरमा उर्जा प्रदान गर्ने र थकान कम गर्ने विश्वास गरिन्छ। यसले मानसिक ताजगी र शारीरिक सक्रियता बढाउँछ।

७. संक्रमण रोक्न मद्दत:

पानको पातमा एन्टिब्याक्टेरियल र एन्टीफंगल गुण हुन्छ, जसले शरीरलाई संक्रमणबाट बचाउन सहयोग गर्छ।
घाउ वा चोटमा पानको पातलाई प्रयोग गर्दा चाँडो निको हुने मान्यता छ।

८. मधुमेह नियन्त्रणमा सहयोगी:

पानको पातले रगतमा चिनीको स्तर सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्ने केही अनुसन्धानले देखाएका छन्। मधुमेह भएका व्यक्तिले यसलाई औषधिको रूपमा प्रयोग गर्न सक्छन्।

९. शारीरिक वजन नियन्त्रण:

पानले शरीरको मेटाबोलिज्म बढाउँछ, जसले वजन कम गर्न सहयोग गर्दछ।

१०. छालाको स्वास्थ्यमा फाइदा:

पानको पातलाई पीसेर दाद, फोकाजस्ता छालाका समस्यामा लगाउँदा आराम मिल्छ।
यसलाई दुधसँग मिसाएर प्रयोग गर्दा छालामा चमक बढ्छ।

सावधानी:

पानमा चूना र सुपारी मिसाएर धेरै खाँदा दाँत र मुखको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पर्न सक्छ।

केवल शुद्ध पानको पात खाने गरेमा मात्र यसका फाइदा प्राप्त गर्न सकिन्छ।

पानको पात परम्परागत उपचारको महत्वपूर्ण हिस्सा हो। तर, यसको अत्यधिक प्रयोगले उल्टो असर गर्न सक्छ। यदि औषधीय रूपमा प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ भने चिकित्सकको सल्लाह लिनु उचित हुनेछ।