काठमाडौं, वैशाख २ – पछिल्लो समय सत्ता समीकरण फेर्नेबारे व्यापक चर्चा चले पनि नेपाली कांग्रेस हाल कुनै पनि दृष्टिकोणबाट सत्ता परिवर्तनको खेलमा संलग्न हुने अवस्थामा देखिँदैन। माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले राजनीतिक सन्देशमार्फत सत्ता समीकरण फेरिन सक्ने आभाष दिए पनि कांग्रेसभित्र न त्यसप्रति उत्साह देखिन्छ, न स्पष्टता।

बरु, कांग्रेस नेतृत्व स्थायित्वमा केन्द्रित देखिएको छ–सरकार परिवर्तन होइन, आगामी निर्वाचन केन्द्रित योजना नै यसको प्राथमिकतामा परेको छ।

🔍 कांग्रेसको चनाखो भूमिका: नेतृत्व र रणनीतिक सन्तुलनमा ध्यान
सभापति शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको नेपाली कांग्रेस हाल सरकार परिवर्तनको प्रस्तावप्रति गम्भीर देखिएको छैन। प्रचण्डले गरेको प्रस्तावलाई देउवाले चासो दिए जस्तो देखिएन। कांग्रेस उच्चस्तरीय नेताहरूका अनुसार देउवा नेतृत्वको प्राथमिकता सत्ता फेर्नेभन्दा पनि २०८४ सालको आमनिर्वाचन कांग्रेसकै नेतृत्वमा सम्पन्न गराउनेमा केन्द्रित छ। कांग्रेसको मूल उद्देश्य अबको सत्ता 'लिने' होइन, आवश्यकताअनुसार ‘सन्तुलनमा राख्ने’ देखिन्छ।

🔢 अंकगणितीय यथार्थ: बहुमत जुटाउने आधार कमजोर
नेपालको संघीय संसदमा बहुमतको सीमा १३८ सिट हो। अहिले नेकपा एमालेसँग करिब ७९, माओवादीसँग ३२, रास्वपासँग २१ जति सिट छन्। यी तीन दलसँग मिलेर पनि आवश्यक बहुमत पुग्दैन। नेपाली कांग्रेससँग ८८ सिट भए पनि उनीहरू माओवादी–रास्वपा गठबन्धनतर्फ जाने मनस्थितिमा छैनन्।

रविलाई  जेल काेच्ने कांग्रेस रास्वपा–कांग्रेस सहकार्य नै असम्भव जस्तो छ–न विचार मिल्छ, न कार्यशैली। माओवादी नेतृत्वमा सरकार बने कांग्रेसलाई अस्थिरतासँग जोडिने जोखिम हुन्छ, जुन अहिलेको सन्तुलित राजनीतिमा कांग्रेसले वहन गर्न चाहँदैन।

🧭 ओलीको स्थायित्व चाहने सोचसँग कांग्रेसको सामन्जस्य
नेकपा एमाले अध्यक्ष एवं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग कांग्रेसको सहकार्य गहिरो राजनीतिक समीकरण होइन, परिस्थितिजन्य सहमति हो। तर, यो सहमति पछाडि केही ठोस रणनीतिक सोच छन्:

स्थायित्वमा लगानी–सत्ता लिनेभन्दा स्थिर सरकारमा भूमिका खेल्न चाहन्छ कांग्रेस।

२०८४ मा बहुमत ल्याउने आकांक्षा–स्थायित्वका माध्यमबाट आगामी निर्वाचनको माहोल आफू अनुकूल बनाउने।

यसैले कांग्रेस सत्ता नलिए पनि सत्ताको वरिपरि रहन चाहन्छ–निर्णायक, तर प्रत्यक्ष नेतृत्वविहीन भई।

📌 प्रचण्डको सक्रियता: आत्मबल धेरै, आधार कमजोर
कुनै ठाेस आधार बिना माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले पछिल्ला दिनमा “नयाँ समीकरण बन्छ” भन्ने आत्मविश्वासका साथ अभिव्यक्ति दिँदै आएका छन् । तर त्यो आत्मविश्वासको पछाडि न त स्पष्ट सहमति छ, न प्रभावशाली अंकगणित !  न त माधव कुमार नेपालकाे एस दस दलकाे कुनै हैसियत छ । 

कांग्रेस न त इच्छुक छ, न त विश्वस्त।
रास्वपाले कांग्रेसलाई स्वीकार्ने संकेत दिएको छैन।
एमालेभित्र पनि एकमत छैन।

यस्तो अवस्थामा प्रचण्डको राजनीतिक सक्रियता बढी सन्देशमुखी, रणनीतिक दबाब सिर्जना गर्ने प्रयास जस्तो देखिन्छ, न कि व्यवहारिक गठबन्धनको तयारी।

📉 राजनीतिक दबाब त छ, तर ‘सरकार परिवर्तन’ होइन
पछिल्ला दिनमा मुलुकभर आन्दोलनका लहर छन् – शिक्षक, निजामती कर्मचारी, सहकारी पीडित, चिकित्सक आदिको आक्रोश चुलिंदै गएको छ। प्रधानमन्त्री ओली दबाबमा छन्। तर, यो दबाबले सरकार बदल्ने स्थितिबाट बढी राजनीतिक सन्देश र असहजता सिर्जना गरिरहेको छ।

कांग्रेस सरकार परिवर्तनमा छैन,

एमालेभित्र पूर्ण समर्थन छैन,

प्रचण्डसँग बहुमत छैन।

त्यसैले, परिस्थिति जति आलोचक होस्, सरकार परिवर्तनको अवस्था अहिले बनेको छैन।

🧠 निष्कर्ष: अहिले स्थायित्वमै गइरहेको छ सत्ताको मुड
वर्तमान राजनीतिमा असन्तोषहरू छन्–जनतामा पनि, राजनीतिक दलहरूभित्र पनि। तर, ती असन्तोषले वर्तमान संसदीय अंकगणितबाट सरकार फेर्ने सामर्थ्य राख्दैनन् । कांग्रेस स्थायित्व रोज्न चाहन्छ, ओली सत्ता जोगाउन रणनीतिमा छन्, र  चाैतर्फी आन्दाेलनकाे आगाेमा घ्यू थप्दै  झुठाे सन्देश प्रवाह गर्दैछन् प्रचण्ड ।

यो अवस्थामा, सत्ता परिवर्तनको सम्भावनाभन्दा पनि सत्तामा रहेका दलहरूको दीर्घकालीन गणितीय र रणनीतिक खेल नै प्रमुख हुँदै गएको बुझ्न सकिन्छ ।
सत्ता बदलिँदैछ भन्ने चर्चा स्वयं नै अस्थिरताको अस्त्र मात्र हो–यथार्थ होइन।