काठमाडौं, १८ माघ । वैज्ञानिकहरू निरन्तर नयाँ संसार र जीवनको खोजीमा लागिरहेका छन् । तिनीहरूको अन्वेषण अन्तरिक्षमा जारी छ, तर यो पहिलो पटक हो कि वैज्ञानिकहरूले पृथ्वीको मुनी नयाँ संसार फेला पारेका छन् । वास्तवमा, स्विट्जरल्याण्डका वैज्ञानिकहरूले प्रशान्त महासागरमा रहस्यमय ठाउँहरू पत्ता लगाएका छन् । जसलाइ उनीहरूले ‘डुबेको संसार’ भनेका छन् ।
वैज्ञानिकहरुका अनुसार देखिने यी धब्बाहरु पृथ्वीको आवरण बन्ने समयमा बनेको हुनुपर्छ । यसको मतलब तिनीहरू लगभग ४ अरब वर्ष पहिले गठन भएको हुनुपर्छ । पृथ्वीको पहिलो आवरण बनाउँदा यसको क्रस्ट पनि बनेको हुन सक्ने अनुमान गरिएको छ । तर, वैज्ञानिकहरूले यसको पहिचानबारे केही भन्न अस्वीकार गरिरहेका छन् । उनी भन्छन् कि यी विगत केही करोड वर्षमा आवरणमा घना सामग्रीको निर्माणको परिणाम हो ।
हाम्रो ग्रहको भित्री भाग (पृथ्वी भित्रको तरंगको नक्साङ्कन गर्ने) नयाँ तरिकाले गर्दा यो सम्भव भएको वैज्ञानिकहरू बताउँछन् । वैज्ञानिकहरूका अनुसार ‘डुबेको संसार’ अहिलेसम्म पत्ता लागेको ‘सबडक्टेड स्ल्याब’ भन्दा फरक छ । यो क्षेत्र दुई टेक्टोनिक प्लेटको टक्कर बिन्दुमा स्थित छ । तिनीहरू विश्वास गर्छन् कि यो पृथ्वीमा ‘डुबेको फरक संसार’ हो ।
यो टेक्टोनिक गतिविधिको क्षेत्रहरूबाट टाढा अवस्थित छ, जहाँ पृथ्वीका प्लेटहरू एकअर्कासँग टकराउँछन्। यसको संरचना, अवस्था र टुक्राहरूको स्थान वैज्ञानिकहरूका लागि रहस्य बनेको छ । वैज्ञानिकहरूले भूकम्प तरंगहरूबाट सिस्मिक डेटाको फाइदा उठाउँदै पृथ्वीको भित्री भागको उच्च रिजोल्युसन मोडेलिङमार्फत यो पत्ता लगाउन सफल भएका हुन ।
केन्द्रमा फुल वेभ इन्भर्सनका कारण यो सफलता हासिल भएको हो । यो एक प्रविधि हो, जसले उच्च गुणस्तरको विस्तृत छवि सिर्जना गर्न धेरै भूकंपीय मानहरू संयोजन गर्दछ । यो विधि स्विट्जरल्याण्डको लुगानोमा रहेको स्विस नेशनल सुपर कम्प्युटिङ सेन्टरमा रहेको पिज डेन्ट सुपर कम्प्युटरले महत्वपूर्ण कम्प्युटेशनल शक्तिको साथ प्रयोग गरेको थियो ।
वैज्ञानिकहरू भन्छन् कि यो खोजले हामीलाई साहस दिएको छ तर यी ब्लबबारे विस्तृत जानकारी अहिलेसम्म फेला परेको छैन । जियोलोजिकल इन्स्टिच्युटका पीएचडी विद्यार्थी थोमसका अनुसार यो खोज उत्साहजनक भए पनि यी स्पटहरू के हुन् भन्ने अहिलेसम्म थाहा हुन सकेको छैन । हामीलाई थाहा छैन कि तिनीहरू के हुन् ? हामी यसको विस्तृत अध्ययन गर्दैछौं र थप गहिरो अनुसन्धान गरिरहेका छौं । वैज्ञानिकहरुले आ–आफ्नै भविष्यवाणी गरिरहेका छन् । कोही भन्छन् कि यो पृथ्वीको सृष्टिको समयमा बनेको हुनुपर्छ ।
यो खोजले भूवैज्ञानिक सिद्धान्तहरूमा शंका उत्पन्न गरेको पनि भनिएको छ। यसले नयाँ तरिकामा पृथ्वीको उत्पत्तिको बारेमा अनुसन्धानको लागि नयाँ अवसरहरू खोल्छ। वैज्ञानिकहरूले अब यी ‘डुबेको संसार’ को अनुसन्धान गरिरहेका छन् । ‘यसको पूर्ण जानकारी मार्फत पृथ्वीको प्रारम्भिक उत्पत्तिको बारेमा थप जान्न चाहन्छौं । यसले पृथ्वीको भविष्य र अतीतको बारेमा जानकारी प्रदान गर्नेछ । अर्थात्, यसको अध्ययनबाट, हामीले प्लेट टेक्टोनिक आन्दोलनहरूको भू रूप र परिवर्तनशील रूप र तिनीहरूको गतिशीलता र अरबौं वर्ष पुरानो इतिहासको बारेमा पनि जानकारी प्राप्त गर्नेछौं ।
प्रतिकृया दिनुहोस